Gedenktekens voor Joodse graven

De uitvaart tijdens Joodse begrafenissen is sober en gaat geheel volgens vaste rituelen. Deze begrafenisrituelen beginnen al vlak na het overlijden aan het sterfbed. De gehele Joodse begrafenis vanuit thuis, of in enkele gevallen vanuit het mortuarium, tot en met het verlaten van de Joodse begraafplaats wordt lewaja genoemd. In tegenstelling tot de meeste andere culturen, is het in de Joodse cultuur verboden om de begrafenis te regelen zolang de stervende of ernstig zieke dierbare nog leeft. Ditzelfde geldt voor een kist, rouwkaarten en een grafmonument of grafsteen.

Omdat voor Joden het leven centraal staat, is het tevens verboden om de laatste levensfase met ingrepen te bespoedigen. Zelfs als iemand op sterven ligt of ongeneeslijk ziek is, is het bespoedigen niet geoorloofd.

Met het oog op het leven na de dood, de wederopstanding, is cremeren ook niet toegestaan. Het lichaam dient dan ook zo gaaf mogelijk begraven te worden.

Na het overlijden wordt het lichaam ritueel gewassen. Iedere Joodse gemeenschap heeft een begrafeniscollege. Deze college wordt de Chevra Kaddiesja genoemd, wat “heilige groep” betekent. Dit zijn vrijwilligers die zorg dragen voor alle rituelen en de begrafenis. Hierbij geldt altijd dat de mannen voor de overleden mannen zorgen en de vrouwen voor de overleden vrouwen. De joodse gemeente begeleidt de kist naar het graf; men doet de overledene uitgeleide. De rabbijn en/of een familielid houdt een treurrede.

Joodse begrafenissen zijn altijd sober en zo is ook de Joodse begraafplaats. Tijdens de ceremonie worden geen bloemen op het graf gelegd. Dit is voor Orthodoxe Joden zelfs zeer ongepast. Bij liberale Joden komt het gebruik van bloemen wel al vaker voor. Ook wordt er geen muziek ten gehore gebracht. De gedachte hierachter komt voort uit de bijbel van Job en luidt als volgt; “Met lege handen komt men op de wereld en met lege handen verlaat men de aarde ook weer.” (Job 1:21)

Op bijna alle Joodse begraafplaatsen worden de overledenen begraven richting de Tempel te Jeruzalem. In Nederland wordt de overleden dierbare dan ook begraven met het hoofd richting het noord/westen en met de voeten richting het zuid/oosten. Vanuit daar zal ooit de wederopstanding der doden beginnen. Vlak voor de Joodse begrafenis wordt er altijd een scheur in een kledingstuk gemaakt. Dit wordt gedaan door zeven naaste verwanten als uiting van verdriet.

De kist van de overleden dierbare is eenvoudig. Iedere kist is van vurenhout en heeft geen handvatten. Binnen de Joodse gemeenschap is er namelijk geen verschil tussen arm en rijk. Een Joods graf wordt niet op een willekeurige plek op een Joodse begraafplaats gekozen. Een familielid van een Priester wordt bijvoorbeeld vaak aan de buitenkant van een rij Joodse graven begraven. Dit heeft als reden dat het een Priester verboden is een begraafplaats te betreden, omdat deze als onrein wordt beschouwd. De paden zijn dat echter niet. Een Priester kan het Joodse graf van zijn overleden dierbare via de paden bezoeken.

Bij het Joodse graf is het verboden om op het graf te staan. Een Joods graf wordt ook vaak via de zijkant benaderd. Ook is het verboden tegen het graf te leunen en op de begraafplaats te roken, te eten of te drinken. Op Joodse graven worden ook na de begrafenis geen bloemen achtergelaten. Wel is het gebruikelijk om na een bezoek een steentje op of langs het graf te leggen. Door een steentje te leggen laten de nabestaanden zien dat men het graf heeft bezocht en de overledene heeft herdacht. De oorsprong van dit gebruik stamt nog uit de tijd toen het Joodse volk een Nomadisch bestaan leidde. Joodse mensen werden toen begraven op de plek waar men stierf. Het graf werd dan gemarkeerd een hoop stenen. Bezoekers legden er dan uit respect steeds een steen bij.

Een Joods graf heeft in tegenstelling tot westerse graven geen enkele versiering in de vorm van ornamenten of grafbeelden. Ook is er geen sprake van beplanting of andere versieringen. Op de sabbat (de zaterdag) en andere Joodse feestdagen mag het Joodse graf zelfs niet eens bezocht worden en is de Joodse begraafplaats dan ook voor bezoekers gesloten. Een Joodse begraafplaats is namelijk net zo heilig als een synagoge. Een Joods graf mag liever alleen bezocht worden door familieleden. Joodse begraafplaatsen mogen om die reden dan ook liever niet worden bezocht door buitenstaanders.

Joodse begraafplaatsen zijn vaak al eeuwen oud. Dit komt omdat Joodse graven volgens de Joodse wetten nooit geruimd mogen worden. Joden geloven immers in de eeuwigheid van de ziel en de komst van de verlosser. Wanneer de wederopstanding plaats zal vinden is nimmer bekend.

Joodse grafstenen voor Joodse graven zijn in allerlei afmetingen toegestaan op een Joodse begraafplaats.

Ondanks dat binnen het joodse geloof iedereen als gelijke wordt gezien en ook op die manier begraven wordt, is er vaak toch onderscheidt in de vorm, grootte en bewerking van de Joodse grafstenen. Vaak staat er ook een afbeelding bovenaan op de Joodse grafsteen. Dit geeft soms de afkomst van de personen weer. Een Joods grafmonument bestaat veelal uit een liggende steen die het graf volledig afdekt en een staande grafsteen.

Onze grafstenen worden vervaardigd uit duurzaam natuursteen. Hierbij kunt u denken aan gepolijst marmer, waaruit veel Joodse grafstenen en Joodse grafmonumenten bestaan. Wij zijn bekend met de Joodse gebruiken en symbolen en zullen dan ook iedere grafsteen of grafmonument met zorg en respect vervaardigen. Als u dit wenst, dan ontwerpen wij samen met u en uw naasten de stenen voor het monument.

Ieder symbool op een Joodse grafsteen heeft een zeer specifieke betekenis en is niet zomaar voor iedereen bedoeld. Alle symbolen en afbeeldingen kunnen in iedere gewenste kleur in het steen worden aangebracht.

Voorbeelden van Joodse symbolen en afbeeldingen

• Twee zegenende handen op de Joodse grafsteen van een priester Deze handen worden op een bepaalde manier gehouden bij het uitspreken van de priesterzegen in een synagoge. De vingers vormen dan het teken van de Hebreeuwse letter ‘Sjin’ wat het woord Sjaddai uitbeeldt. Sjaddai is de Almachtige.
• Een schenkende waterkan of schaal Het symbool van de Leviet een tempeldienaar. De Leviet hanteert de schenkende kan of schaal bij rituele wassingen na het overlijden van belangrijke personen.
• Het symbool van een gebroken tak of boom Dit symbool wordt vaak op de grafsteen aangebracht van een jong overleden persoon.
• Een vogel als afbeelding of als beeld op het Joodse grafmonument Deze afbeelding wordt aangebracht op het graf van een vrouw.
• Een boek als symbool op het grafmonument of als afbeelding in de grafsteen Een open boek geeft aan dat het een graf van een Rabbijn of geleerde betreft.
• De Davidsster als afbeelding De Davidsster staat voor Goddelijke bescherming en is de meest voorkomende afbeelding op Joodse grafstenen of Joodse grafmonumenten.

Er zijn nog talloze afbeeldingen en symbolen die gebruikelijk zijn binnen het Joodse geloof voor op Joodse grafstenen en monumenten. Het is helemaal aan u welke gepast is op de grafsteen van uw overleden dierbare.

Een grafsteen voor een Joods graf is altijd voorzien van een Hebreeuwse tekst en in de meeste gevallen dezelfde tekst in het Nederlands. Deze tekst begint en eindigt bijna altijd met dezelfde tekens in het Hebreeuws.

De Hebreeuwse tekst begint met פנ (PN). PN staat voor Po Niqbar voor mannen en Po Nigbara voor vrouwen en betekent ‘hier is begraven.” Of de tekst op de Joodse grafsteen begint met de tekens פט die PT betekenen. PT staat voor Po Tamoen bij mannen en Po Temmoena bij vrouwen en betekent “hier is geborgen“.

De tekst eindigt bijna altijd met תנצבה (TNTBH), wat staat voor Tehi Nisjmato Tseroera Bitsror Hachajim en betekent “Moge zijn of haar ziel gebonden zijn in de bundel der levenden“.

Deze tekst zullen wij zorgvuldig in het steen graveren, nadat wij de tekens hebben laten controleren door u of een door u uitgekozen Rabbijn. Als u nog een persoonlijke tekst wilt laten aanbrengen in het steen, dan zullen wij die met u doornemen en eveneens in het steen van het Joodse grafmonument graveren.

Wij zijn er ons van bewust dat de tekens van de Hebreeuwse taal niet mogen afwijken. De betekenis zal dan heel anders zijn. Daarom zullen wij ook wanneer de tekst klaar is, deze wederom laten controleren voordat we de tekst aanbrengen in het steen.

Maak dan een afspraak met één van onze medewerkers. Wij kijken dan samen met u en uw familieleden en desgewenst samen met een Rabbijn, wat voor grafsteen of grafmonument het meest bij de wensen van u en uw familie aansluit. Wij zullen met veel respect, zorg en aandacht iedere Joodse grafsteen, of Joods grafmonument, volledig volgens de richtlijnen van het Joodse geloof vervaardigen. Als u hierover meer wilt weten, dan staan wij u persoonlijk te woord en helpen wij u graag verder. Wilt u liever een persoonlijk gesprek, dan kunt u hiervoor altijd een afspraak maken. Bij Harvas Natuursteen bieden wij u de beste service en leveren wij vakwerk. Een Joods grafmonument of Joodse grafsteen, vervaardigd uit de door u gekozen steensoort dat voldoet aan al uw persoonlijke wensen en de tradities van het Joodse geloof.